سه‌شنبه ۱۱ نوامبر ۲۰۲۵ موعد برگزاری انتخابات پارلمانی در عراق بود؛ انتخاباتِی فشل نشانی از امید به دموکراسی، اما در عین حال نمایشی کم‌رمق که می‌تواند بیشتر شمایلی از «شو» باشد تا فرآیندی واقعی برای انتخاب نمایندگان.
در شرایطی که ساختار حزبی عراق هنوز رنگ‌وبوی تثبیت‌شده ندارد، فساد، مداخلات فرامنطقه‌ای، هویت فرقه‌ای و قومی، و ضعف پشتوانه تئوریک احزاب، همه نشان می‌دهند که این انتخابات نه الزاماً نقطه‌ی عطف دموکراسی بلکه چرخه‌ای از همان سیاست‌های فرسوده است.
بازیگران این دوره شامل این چهره ها هستند؛
محمد شِیاع‌السُودانی ائتلاف «عمران و توسعه»
السودانی که سه سالی ست بر کرسی نخست‌وزیری عراق تکیه داده، با حزب خود یعنی حرکت الفُراتَین و ائتلافی موسوم به ائتلاف بازسازی و توسعه وارد عرصه انتخابات شده است. این ائتلاف از جمله با شعار «عراق اول» و با ادعای مبارزه با فساد، ارائه خدمات، و توسعه زیرساخت‌ها وارد عرصه شده است. این گروه شانس بالایی برای تصاحب دور دوم نخست‌وزیری دارد، اما این بدان معنا نیست که رقابت واقعی و آزاد برقرار است.
ائتلاف دولت قانون به رهبری نوری المالکی
ائتلاف دولت قانون، از نیروهایی است که رابطه نزدیکی با تهران دارد و به لحاظ ساختار قدرت در میان شیعیان اثرگذار است.
به نظر میرسد این گروه در نهایت با سازمان بدر (که خانوادهٔ حکیم را نمایندگی می‌کند) ائتلاف کنند – اگرچه جزییات رسمی هنوز به صورت روشن منتشر نشده است.
سازمان بدر و هادی العامری
سازمان بدر نماینده ترکیبی از شیعیان طرفدار مراجع در نجف است؛ چهره برجسته آن هادی العامری است که در دوران جنگ ایران و عراق علیه رژیم بعث فعالیت داشته است. حضور او و این گروه نشان‌دهنده استمرار قدرت فرقه‌ای و نظامی – سیاسی در ساختار انتخابات عراق است.
تحریم انتخابات توسط مقتدی صدر
مقتدی صدر روحانی دیوانه این‌بار با تحریم انتخابات، نشان داده است که بخشی از بدنه سیاسی عراق به اعتبار این انتخابات شک دارد.
نبود حضور این جریان می‌تواند اعتبار انتخابات را بیشتر زیر سوال ببرد، به ویژه در شرایطی که مردم احساس می‌کنند انتخابشان توأم با فشار، مداخله یا مهندسی است.
حزب تقدم به رهبری محمد الحلبوسی
حزب تقدم، با حمایت‌هایی از ایاد علاوی و تکیه اصلی بر پایگاه سنی شمال و شمال‌غرب عراق، یکی از بازیگران مهم است. این نشان می‌دهد که توازن قدرت در عراق همچنان فرقه‌ای و قومی است و نه لزوماً بر مبنای برنامه یا ایدئولوژی محکم.
حزب دموکرات فرقه بارزانی
در بین کردهای اقلیم فرقه بارزانی با پول پاشی طی چند هفته گذشته، به نظر میرسد بیشترین نماینده هارا داشته باشد. نبود احزاب با پشتوانه تئوریک و برنامه‌ریزی روشن – بسیاری از احزاب و فهرست‌ها بیشتر در چارچوب فرقه و قوم شکل گرفته‌اند تا برنامه توسعه‌ای.
مشارکت پایین یا تحریم از سوی بخش‌هایی از جامعه – تحریم توسط صدر و بی‌اعتمادی عمومی باعث شده است که انتخابات نتواند آن مشروعیت مردمی را که لازم است، کسب کند. نفوذ نیروهای فرقه‌ای، مسلح و منطقه‌ای – حضور شبه‌نظامیان، گروه‌های تحت نفوذ خارجی و مداخلات منطقه‌ای در ساختار سیاسی عراق اعتبار انتخاب را کاهش می‌دهد.
عدم وضوح برای رأی‌دهنده – بسیاری از رأی‌دهندگان نمی‌دانند دقیقاً به چه کسانی رأی می‌دهند، یا چقدر حزب یا فهرست منتخبشان واقعاً تغییر ایجاد خواهد کرد؛ انتخاب‌ها غالباً تابع «فرقه من»، «طایفه من»، «ناحیه من» هستند. فرایند طولانی و پیچیده دولت‌سازی پس از انتخابات – حتی در صورتی که انتخابات برگزار شود، تشکیل دولت ممکن است ماه‌ها طول بکشد و قدرت در دست گروه‌های پیشین بماند.
انتخابات سه‌شنبه ۲۰ آبان در عراق بیش از آنکه نقطه عطفی برای دموکراسی باشد، نمایشی از تداوم فرآیند سیاسی فرسوده است. در این جمهوری فدرال، احزاب غالباً پشتوانه تئوریک یا برنامه‌ای ندارند، رأی‌دهندگان اغلب نمی‌دانند دقیقاً دارند به چه کسی رأی می‌دهند، و سازوکارها بیشتر براساس قوم، فرقه، منطقه و ملاحظات قدرت است تا انتخاب آزاد، آگاهانه و مرسوم.
به این ترتیب، این انتخابات را می‌توان «نمایشی مسخره اما تراژیک» دانست از دموکراسی در خاورمیانه – جایی که صورت انتخابات برقرار است، اما محتوایش هنوز دچار بحران است.
پاسخی بگذارید